کنتاکتور چیست و چگونه کار می کند؟+اجزای کنتاکتور

کنتاکتور چیست؟

کنتاکتور چیست؟ کنتاکتور یک قطعه الکتریکی است که برای کنترل جریان الکتریکی در سیستم‌های قدرت و صنعت استفاده می‌شود. این قطعه معمولاً در سیستم‌هایی که نیاز به کنترل و قطع و وصل جریان برق دارند، مانند موتورها، پمپ‌ها و سیستم‌های نورپردازی، استفاده می‌شود. کنتاکتورها معمولاً دارای یک مغناطیس قدرتمند هستند که با فشاردادن دکمه‌های کنترلی یا اعمال سیگنال الکتریکی، قادر به قطع و وصل جریان برق در مدار می‌شوند.

یکی از تجهیزات پرکاربرد در صنعت برق، کنتاکتور است و در ولتاژها و جریان‌های مختلفی در بازار ارائه می‌شوند. حال بیایید به این سؤال‌ها پاسخ دهیم:
کنتاکتور چه ساختاری دارد؟ طرز عملکردش به چه صورت است؟

انواع برندهای کنتاکتور

• برندهای معتبر بازار
• بهترین قیمت بازار تهران
• مشاوره فنی و گارانتی

قیمت کنتاکتور >

در ساده‌ترین تعریف، کنتاکتور یک دستگاه سوئیچینگ (کلیدزنی) الکتریکی است که برای خاموش و روشن‌کردن یک مدار الکتریکی استفاده می‌شود.
کنتاکتور یک نوع خاص از رله است. اما یک تفاوت پایه‌ای بین کنتاکتور و رله وجود دارد. آن این است که کنتاکتور بیشتر در دستگاه‌هایی کاربرد دارد که ظرفیت تحمل جریان بالاتری دارد. درحالی‌که رله برای دستگاه‌هایی با جریان پایین‌تر مورداستفاده قرار می‌گیرد.
کنتاکتور ساختاری به‌هم‌پیوسته دارد و به‌راحتی قابل‌نصب است. کنتاکتورها بر اساس کاربرد و بار متصل به تعداد، کنتاکت‌های مختلفی دارد.
در ویدئو زیر با عملکرد کنتاکتور بیشتر آشنا می‌شوید:

اجزای کنتاکتور چیست؟

 همان‌طور که گفتیم، کنتاکتور سه‌فاز، وسیله‌ای است که در آن با استفاده از خاصیت الکترومغناطیس تعدادی کنتاکت به یکدیگر وصل یا از یکدیگر جدا می‌شوند. از این خاصیت جهت قطع و وصل و یا تغییر اتصال مدار استفاده می‌شود. هر کنتاکتور معمولاً دارای سه کنتاکت اصلی برای مدار است.
کنتاکتور از دو هسته E یا U شکل که یکی ثابت و دیگری متحرک است، تشکیل می‌شود. در میان هسته ثابت، یک سیم‌پیچ قرار دارد که با عبور جریان از آن نیرویی ایجاد می‌شود که هسته متحرک را به هسته ثابت متصل می‌کند. با حرکت هسته متحرک، تعداد کنتاکت باز، بسته و تعداد کنتاکت بسته، باز می‌شوند. وقتی جریان از هسته الکترومغناطیسی عبور می‌کند، یک میدان مغناطیسی تولید می‌شود و تغییر در نیروی تولید شده توسط میدان الکترومغناطیسی، وضعیت کنتاکت‌ها را مشخص می‌کند.

اجزای یک کنتاکتور سه‌فاز که قطعا کیفیت آن در قیمت کنتاکتور اثر دارد را در زیر نام می‌بریم:

• حامل کنتاکت‌های ثابت (این قسمت باید دارای درجه عایقی مناسبی باشد.)
• ۶ ترمینال
•  صفحه فلزی انتهایی برای نصب قسمت های ثابت روی آن
• کنتاکت‌های ثابت و متحرک (این کنتاکت ها باید در یک خط قرار بگیرند و از پوشش اکسید نقره به‌منظور بالابردن ضریب اطمینان در مقابل کار زیاد، در روی آن‌ها استفاده شود.)
•  بوبین کنتاکتور
•  ترمینال‌های ورودی و خروجی
•  سیستم هسته آهنی ثابت و متحرک
• قسمت کنترل جرقه (این قسمت باید دارای مقاومت زیاد در برابر گرمای حاصل از جرقه ایجاد شده در هنگام قطع کنتاکتور باشد.)
• حامل کنتاکت‌های متحرک (این قسمت باید دارای درجه عایقی مناسبی باشد.)

ساختار کنتاکتور به چه صورت است؟

به طور معمول کنتاکتور سه فاز دارای چندین کنتاکت است. کنتاکت‌ها بیشتر از نوع کنتاکت باز (به انگلیسی Normally Open به‌اختصار NO) هستند و همین کنتاکت‌ها هستند که قدرت عملکردی را در زمانی که بوبین کنتاکتور برق‌دار شده است، برای بار فراهم می‌کنند. کنتاکت‌های کنتاکتور توانایی باز و بسته‌شدن سریع را دارند که به همین سبب برای تحمل بارهای بزرگ‌تر مناسب هستند. کنتاکتور بیشتر همراه با موتورهای الکتریکی مورداستفاده قرار می‌گیرد.
کنتاکتور می‌تواند رنج وسیعی از جریان را پوشش دهد و در هر یک از این آمپراژها از جریان‌های کم تا هزاران آمپر و ولتاژهای ۲۵ ولت تا هزاران ولت مورداستفاده قرار گیرد.
علاوه بر این در ابعاد مختلفی از ابعاد کوچک دستی تا سایزهای بزرگ‌تر در بازار موجودند. کنتاکتور به این دلیل بیشتر در بارهای با جریان بالا مورداستفاده است که ظرفیت بالایی برای عملکرد در جریان‌های بالای ۵۰۰۰ آمپر و توان‌های بالاتر از ۱۰۰ کیلووات دارد.
زمانی که موتورهای جریان بالا قطع می‌شوند، قوس الکتریکی تولید می‌کنند. برای کاهش و کنترل این نوع آرک (قوس)، می‌توان از کنتاکتور استفاده نمود.

قاعده کلی عملکرد کنتاکتورها چگونه است؟

نحوه عملکرد کنتاکتور بسیار ساده است. جریانی که در کنتاکتور جریان دارد، بوبین کنتاکتور را برق‌دار می‌کند. سپس بوبین برق‌دار شده، یک میدان مغناطیسی را ایجاد می‌کند.
این میدان باعث حرکت جوشن (آرمیچر) کنتاکتور می‌شود. در نهایت مدار بین کنتاکت‌های ثابت و متحرک کنتاکتور توسط یک کنتاکت بسته (به انگلیسی Normally Close به‌اختصار NC) تکمیل می‌شود. این امر، این امکان را فراهم می‌کند تا جریان از طریق کنتاکت‌ها به بار منتقل شود. زمانی که جریان کنتاکتور قطع شود، بوبین بی‌برق می‌شود و مدار را باز می‌کند.
ازآنجاکه کنتاکتور برای باز و بسته‌شدن سریع کنتاکت‌ها طراحی شده است، کنتاکت‌های متحرک به‌سرعت با کنتاکت‌های ثابت برخورد و از جای خود به‌طرف بالا جهش می‌کنند.

در بسیاری از کنتاکتورها برای جلوگیری از این نوع جهش‌ها از کنتاکتور با اتصالات دوراهه استفاده می‌شود. ورودی جریان به بوبین کنتاکتور ممکن است AC یا DC باشد. (رنج بین 12Vac یا 12Vdc تا 690Vac تا 440Vdc).
مقدار کمی از جریان جاری در کنتاکتور توسط بوبین مصرف می‌شود. برای کاهش این برق مصرفی، مدارات اقتصادی به کار گرفته می‌شوند که هزینه برق هدررفت را کاهش دهد.
به زبان ساده زمانی که جریان الکتریکی از کنتاکتور عبور می‌کند باعث ایجاد یک میدان مغناطیسی قوی می‌شود. این میدان مغناطیسی، آرمیچر را به‌طرف بوبین (سیم‌پیچ) می‌کشد. این باعث یک قوس الکتریکی می‌شود و سپس جریان الکتریکی از طریق یک کنتاکت به‌طرف دستگاهی که کنتاکتور در آن تعبیه شده است هدایت می‌کند. بنابراین عملکرد اصلی کنتاکتور، روشن و خاموش کردن یک مدار الکتریکی می‌باشد.

 کنتاکتور چگونه غیرفعال می‌شود؟

برای غیرفعال نمودن کنتاکتور، می‌توان آن را از دستگاه اصلی که در آن تعبیه شده است، خارج نمود. در صورت عدم عبور جریان الکتریکی، حالت ارتجاعی فنر آرمیچر را تحت‌فشار قرار خواهد داد و در نهایت اتصال را قطع می‌کند.

انواع مختلفی از کنتاکتور وجود دارد که هر نوع به‌خودی‌خود ویژگی‌ها، برنامه‌ها و قابلیت‌های خاص خود را دارند. کنتاکتور مغناطیسی متداول‌ترین نوع کنتاکتور است و بسیار پیشرفته‌تر از مدل‌های قبلی است.
کنتاکتور مغناطیسی به‌صورت الکترومکانیکی عمل می‌کند و هیچ نیازی به مداخله نیروی انسانی برای تنظیمات و یا فرمان ندارد. حتی با استفاده از تکنولوژی‌های پیشرفته، می‌توان آن‌ها را از راه دور کنترل کرد و این قابلیت آن‌ها را ایمن‌تر و کارآمدتر کرده است.

تفاوت اصلی کنتاکتور و رله چیست؟

اگر بخواهیم به صورت سطحی به ساختار و عملکرد رله و کنتاکتور بنگریم، رله دقیقا مانند کنتاکتور است که هردو برای باز و بسته کردن مدارات به صورت الکترومکانیکی و یا الکترونیکی استفاده می‌شوند.

پس تفاوت رله و کنتاکتور در چیست؟

در ادامه این تفاوت‌ها را برای شما بیان می‌کنیم:

1- کاربردها

تفاوت عمده این دو تجهیز،‌در مکانی است که استفاده می‌شوند. در واقع چون کنتاکتور نسبت به رله قوی‌تر است، بنابراین برای کاربردهای پرقدرت‌تر مورداستفاده قرار می‌گیرد و رله در کاربردهای ضعیف‌تر کاربرد دارد.

2- ظرفیت بار

کنتاکتور را می‌توان در مداراتی که دارای ظرفیت جریان بالا و پایین (9A تا 1250A) هستند به کار گرفت. درحالی‌که رله، در مدارات کنترلی که تنها ظرفیت جریان‌های پایین (5A تا 10A) را دارند، قابل‌استفاده هستند.

3- طراحی

کنتاکتور معمولاً برای کاربردهای سه‌فاز طراحی شده است؛ اما رله در درجه اول برای استفاده در کاربردهای تک‌فاز طراحی می‌شود.
کنتاکتورها برای استفاده در کاربردهای ولتاژ بالا طراحی شده‌اند تا خطرات ولتاژ بالا را کنترل کنند؛ بنابراین برای جلوگیری از سوانح، ویژگی ایمنی بیشتری مانند خاصیت فنری کنتاکت‌ها به دستگاه اضافه شده است.
کنتاکت فنری خصوصیتی است که اگر کنتاکتور در وضعیت اضافه‌بار قرار گیرد از اتصال کوتاه داخلی جلوگیری می‌کند.
ویژگی حفاظتی دیگر که کنتاکتور داراست، وجود حذف‌کننده آرک (قوس) الکتریکی است.
این خاصیت به کاهش و ازبین‌بردن جرقه‌های ایجاد شده در هنگام جداشدن کنتاکت‌های حامل جریان، کمک می‌کند. این در حالی است که رله این ویژگی‌ها را ندارد.

4- سرعت کلیدزنی

کنتاکتور در تغییر وضعیت کندتر از رله عمل می‌کند و این دلیل آن است که می‌توان رله را با سیگنال‌های الکترونیکی کنترل نمود.

5- مصرف برق

انرژی برقی که کنتاکتور استفاده می‌کند در مقایسه با رله، بیشتر است. زیرا که رله‌ها از بوبین‌های کوچک‌تری نسبت به بوبین‌های کنتاکتور استفاده می‌کنند.

6- اندازه و قیمت

ازآنجاکه کنتاکتور برای کاربردهای ظرفیت بالا استفاده می‌شود نسبتاً بزرگ‌تر و سنگین‌تر از رله‌ها هستند. بدیهی است که به دلیل تفاوت در اندازه، راندمان و کارایی، کنتاکتور در مقایسه با رله گران‌قیمت‌تر باشد.

اگر قصد خرید کنتاکتور با امکان مقایسه قیمت بین برندهای مختلف مطرح در بازار را دارید، به فروشگاه آنلاین تسلا کالا مراجعه و کنتاکتور متناسب با نیازتان را انتخاب کنید.
در ویدئو زیر نحوه خرید کنتاکتور از سایت تسلا کالا را مشاهده می‌کنید:

قیمت کنتاکتور سه‌فاز قدرت، خازنی و کنترلی

قیمت کنتاکتور سه‌فاز و مشخصات فنی و عمر کنتاکتور همواره پارامترهایی است که در انتخاب کنتاکتور به‌منظور قطع و وصل برق تأثیرگذار است. اما کنتاکتورها انواع مختلفی دارند که برای انتخاب صحیح باید در مورد آن‌ها بدانیم.
در ادامه انواع کنتاکتورها را به شما معرفی می‌کنیم

کنتاکتور قدرت چیست؟

کنتاکتور سه‌فاز (قدرت) در زیر شاخه ادوات سوئیچینگ قرار می‌گیرد که شرایط را برای قطع و وصل ایمن مدارهای برق با مکانیزم مغناطیسی، فراهم می‌نماید. تجهیزی با قابلیت کنترل از دور است که تنها با اعمال ولتاژ به بوبین تحریک می‌شود و به‌محض قطع‌شدن ولتاژ تغذیه بوبین، هیچ‌گونه اتصالی برقرار نمی‌ماند. از دیگر ویژگی منحصربه‌فرد کنتاکتورها به نسبت سایر کلیدها، تعداد بالای قطع و وصل به‌صورت پی‌درپی است.

کنتاکتور کنترلی یا فرمان چیست؟

کنتاکتور کنترلی برای قطع و وصل مدار فرمان استفاده می‌شود و عموماً توان قطع کمی دارد. درصورتی‌که برای مدار فرمان خود از کنتاکتور سه‌فاز قدرت استفاده کنید، هزینه اضافی را بر خود تحمیل کرده‌اید.

کنتاکتور خازنی چیست؟

کنتاکتور خازنی سه‌فاز، تخصصی برای قطع و وصل خازن در بانک خازنی استفاده می‌شود و با مقاومتی که در لحظه وصل خازن در مدار وارد می‌کند، شدت‌جریان اولیه را کاهش می‌دهد و به این صورت طول عمر خازن را افزایش می‌دهد. حال که فهمیدیم انواع مختلف کنتاکتور چیست؟ به معرفی برندهای معروف این تجهیز می‌پردازیم.

برندهای معتبر کنتاکتور چیست؟

در تسلا کالا تلاش شده است که با طبقه‌بندی صحیح انواع ادوات سوئیچینگ نظیر کنتاکتورهای سه‌فاز و ارائه اطلاعات فنی، ابعادی، مقایسه‌ای و قیمت کنتاکتور برندهای معتبر داخلی و خارجی، تمامی نیازهای کاربران را در این زمینه مرتفع شود. در ادامه تعدادی از برندهای معتبر تولیدکننده کنتاکتور قدرت خارجی و ایرانی را به شما معرفی می‌کنیم:

• کنتاکتور هیوندای
•  کنتاکتور اشنایدر
• زیمنس
• ال اس
• لواتو
• چینت
• هیمل
• پارس فانال

انواع جریان‌های نامی کنتاکتور

 برای اینکه پاسخ سؤال کنتاکتور چیست؟ را بهتر بدهیم، جریان‌های نامی کنتاکتورها را نیز باید بشناسیم.

 در هر کنتاکتور، جریان‌های نامی مختلفی تعریف می‌شود. این جریان‌ها را در ادامه به شما معرفی کرده‌ایم:

جریان دائمی

نماد این جریان Ith2 است و جریانی است که در شرایط کار عادی، در زمانی نامحدود و بدون قطع‌شدن از کنتاکت‌ها عبور می‌کند، این جریان نباید حرارت غیرمجاز تولید کند و لزومی به تعمیر و سرویس کنتاکتور نیز نباید احساس شود.

جریان هفتگی

نماد این جریان I_th1 نشان داده می شود. جریانی است که در شرایط نرمال و با هفته‌ای یکبار اتصال از کنتاکت‌ها عبور کرده و تغییری در خصوصیات کنتاکتور به وجود نیاورد.

جریان شیفتی (هشت ساعتی)

این جریان با I_th نشان داده می‌شود. جریانی است که در شرایط کار نرمال و با یکبار اتصال در هر هشت ساعت (یک شیفت کاری) از کنتاکت‌ها می‌گذرد و تغییری در خصوصیات کنتاکتور به وجود نیاورد.

جریان کار نامی

علامت این جریان  I_e می‌باشد. جریانی است که شرط‌ استفاده از کنتاکتور را دررابطه‌با نوع و مقدار ولتاژ بار بیان می‌کند. مثلاً اگر این جریان به طور دائم از کنتاکتور عبور نماید، مقدار I_e برابر با I_thخواهد بود. (I_e = I_th)

جریان اتصال کوتاه

مقدار ماکزیمم جریان در لحظه اتصال کوتاه که ممکن است باعث آسیب در کنتاکتور شود به جریان اتصال کوتاه ضربه‌ای یا I_s معروف است. همچنین مقدار مؤثر جریان اتصال کوتاه که کلید برای مدت یک ثانیه قادر به تحمل آن است، جریان یک‌ثانیه‌ای یا جریان نامی زمان کم نام دارد و با I_th (I_s) مشخص می‌گردد.

انواع ولتاژهای نامی کنتاکتور

در هر کنتاکتور، ولتاژهای نامی مختلفی نیز وجود دارد. این ولتاژها را در ادامه به شما معرفی کرده‌ایم:

ولتاژ کار نامی

این ولتاژ که با U_e نشان داده می‌شود مربوط به کنتاکت‌ها بوده و مقدار ولتاژی است که کنتاکت‌ها با جریان نامی I_e در آن به کار گرفته می‌شوند. این ولتاژ، توانایی قطع و وصل، نوع و محل استفاده کنتاکتور را مشخص می‌کند.

ولتاژ عایقی نامی

این ولتاژ که با U_i نشان داده می‌شود، ولتاژی است که استحکام عایقی بین کنتاکت‌ها را نشان می‌دهد.

ولتاژهای نامی تغذیه بوبین

 این ولتاژ که با Ue نشان داده می‌شود، ولتاژی است که باید به بوبین کنتاکتور اتصال یابد تا کنتاکتور عملکرد داشته باشد.
نکته ۱: ولتاژ کنتاکتورهای صنعتی از ۲۲۰ ولت تا ۶۶۰ ولت است و کنتاکت‌های اصلی آن‌ها برای جریان 9A تا 2750A (مجهز به رادیاتورهای خفه‌کننده جرقه در موقع قطع و وصل) ساخته می‌شوند.

نکته ۲: ولتاژ تغذیه بوبین کنتاکتورها متفاوت بوده و از ۲۴ تا ۳۸۰ ولت ساخته می‌شوند. در اکثر کشورهای صنعتی برای حفاظت بیشتر، تغذیه بوبین کنتاکتورها را زیر ولتاژ حفاظت شده (۶۵ ولت) انتخاب و یا برای تغذیه مدار فرمان از ترانسفورماتور جداکننده استفاده می‌کنند.

قابلیت قطع و وصل و طول عمر کنتاکتور چیست؟

 سرعت قطع و وصل کنتاکتورها در زیر بار را می‌توان بدون آنکه آسیبی به آن‌ها برسد با طراحی و انتخاب مناسب با ۳۰۰۰ بار در مدت افزایش داد.

 تعداد دفعات قطع و وصل کنتاکتور (هر قطع و وصل یک‌بار) عمر مکانیکی نام دارد. طول عمر مکانیکی با حروف از A تا F که اصطلاحاً کلاس کلید نام دارد، مشخص می‌شود. حرف A تعداد ۱۰۳ بار قطع و وصل، حرف B تعداد ۱۰۴ بار، C تعداد ۱۰۵ بار،D تعداد ۱۰۶ بار، E تعداد ۱۰۷ بار و F تعداد ۱۰۸ بار قطع و وصل را نشان می‌دهد.

نکته ۳: بعد از حروف کلاس کلید ممکن است عددی به‌عنوان ضریب قرار گیرد. مثلاً E۳ برای طول عمر ۱۰ به توان ۷ ضربدر ۳ بار قطع و وصل به کار می‌رود.

قدرت قطع کنتاکتور

به‌منظور انتخاب کنتاکتور مناسب برای مصرف‌کننده‌های موردنظر باید به مشخصات توان، ولتاژ، جریان و ضریب قدرت باری که کنتاکتور مجاز است به آن وصل شود، توجه کرد. همچنین کنتاکت‌های کنتاکتور باید تحمل جریان راه‌اندازی، جریان دائمی و جریان‌های اتصال کوتاه لحظه‌ای پیش‌آمده را نیز داشته باشند. قدرت کنتاکت‌های کنتاکتور در تحمل قوس الکتریکی ناشی از قطع کنتاکت‌ها را قدرت قطع کنتاکتور می‌نامند. مشخصاتی که بیان شد، در بسیاری از موارد بر روی بدنه کنتاکتور یا در کاتالوگ آن نوشته می‌شوند.

جدول قدرت قطع کنتاکتور

برای راحتی کار انتخاب کنتاکتور بر اساس قیمت کنتاکتور، طبقه‌بندی خاصی را برای کنتاکتورها در نظر می‌گیرند. این طبقه‌بندی بر اساس نوع جریان و موارد کاربرد انجام می‌شود. جدول زیر طبقه‌بندی را نشان می‌دهد:

جمع بندی

همان‌طور که گفتیم کنتاکتور (CONTACTOR) از مهم‌ترین تجهیزات صنعت برق به‌حساب می‌آید که در بسیاری از مکان‌ها مورداستفاده قرار می‌گیرد.
در این مقاله سعی کردیم که تمامی جزئیات مهم در مورد این تجهیز را بیان کنیم و جواب سؤال “<strong>کنتاکتور چیست؟” را به شما بدهیم.
انواع کنتاکتور با برندهای معتبر در فروشگاه تجهیزات برق صنعتی تسلا کالا، موجود هستند. شما می‌توانید برای استعلام قیمت کنتاکتور و خرید کنتاکتور به سایت تسلا کالا مراجعه کنید یا با شماره ۰۲۱۹۱۰۲۶۱۲۶ تماس بگیرید.