کلید نشتی جریان یا محافظ جان [RCCB] چیست؟

کلید نشتی جریان یا محافظ جان

شاید برای شما هم سوال کلید نشتی جریان چیست؟ پیش بیاید. امروزه ایمنی انسان‌ها جز مهم‌ترین اهداف بشریت و مهندسین است. یکی از دلایل خسارت و صدمات در مناطق مسکونی، تجاری و اداری، عدم رعایت ایمنی در استفاده از انرژی برق در ساختمان‌ و تابلو برق صنعتی است. زندگی مدرن ما با تمامی رفاه و آسایشی که دارد در گرو استفاده از انرژی الکتریکی است.

ما چه در محل‌ کار چه در خانه از لوازم الکتریکی استفاده می‌کنیم و تصور زندگی بدون برق قابل پیش‌بینی نیست. اگر بخواهیم به یک تعریف ساده از خطراتی که در طول روز مواجه آن هستیم اشاره کنیم می‌توان گفت ولتاژ برق موجود و در دسترس خانه‌ها و ساختمان‌های گوناگون نیروی کافی برای اینکه باعث برق‌گرفتگی و مرگ شود را دارد. در صورت رعایت نکردن موارد ایمنی، خطرات بسیار زیادی از جمله آتش‌سوزی سیم، کابل برق و لوازم‌ برقی را به وجود بیاورد.

کلید نشتی جریان

• بهترین برندهای بازار
• قیمت کف بازار
• ارسال به سراسر کشور

قیمت کلید نشتی جریان >

قبل از هرچیزی نیاز است تا نکات ایمنی در برق‌کاری را بدانیم تا با تجهیزاتی حفاظتی همچون کلید نشتی جریان که به کلید محافظ جان نیز معروف است، آشنا شویم. در یک ساختمان رعایت کردن این نکات به ایمنی کمک می‌کند:

• لوازم باید در بهترین شرایط باشند.
• نصب صحیح سیم‌های برق
• توجه ویژه به نورپردازی ساختمان تجاری
• نگهداری تجهیزات
• استفاده از تجهیزات مناسب هم‌چون کلید محافظ جان 

اگر شما برق‌کار هستید یا با وسایل برقی زیادی سرکار دارید تا انتهای این مقاله با من همراه باشید.

کلید نشتی جریان یا محافظ جان چیست؟

یکی از تجهیزات حفاظتی که در ساختمان‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد، کلید نشتی جریان است. این کلید با نام‌های کلید محافظ جان، فیوز محافظ جان و یا فیوز نشتی جریان نیز در بازار شناخته می‌شود. این نوع کلید، نوعی کلید اتوماتیک است که برای حفاظت از تجهیزات و انسان در برابر جریان نشتی و برق‌گرفتگی بکار می‌رود. استفاده از فیوز جریان نشتی براساس  قوانین نظام مهندسی در تمامی ساختمان‌ها اجباری است و به عنوان حفاظت اضافی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

شاید از خودتان بپرسید چرا به کلید محافظ جان، حفاظت اضافی گفته می‌شود؟ کلید محافظ جان فقط جریان نشتی را تشخیص می‌دهد و قادر به تشخیص جریان اضافه بار و اتصال کوتاه نیست.

در تصویر زیر، تعدادی از کلیدهای نشتی جریان برندهای مختلف را مشاهده می‌کنید:

کلید نشتی جریان چگونه کار می‌کند؟

کلید یا به اصطلاح فیوز نشتی جریان کلیدی است که اساس کارش مقایسه جریان ورودی با جریان خروجی کلید است. وقتی محافظ جان در مدار قرار می‌گیرد، می‌تواند در برابر برق‌گرفتگی ناشی از تماس مستقیم یا غیر مستقیم از انسان‌ها محافظت کند. حالا شاید برای شما سوال پیش بیاید که منظور از تماس مستقیم و غیرمستقیم چیست؟

منظور از تماس مستقیم، هنگامی است که فرد مستقیما با فاز تماس داشته باشد و تماس غیر مستقیم وقتی است که بدنه هادی تجهیزات برقی در اثر اتصالی برقرار شده باشد، و آن فرد بدنه را لمس کند. به جریانی که در هنگام عبور از بدن انسان می‌گذرد، جریان نشتی گفته می‌شود. جریان‌های نشتی  به دو دسته تقسیم می‌شوند :

• جریان نشتی خانگی
• جریان نشتی صنعتی

با این حساب به نظر شما وظیفه اصلی کلید نشتی جریان چیست؟ کلید محافظ جان می‌تواند این جریان نشتی را در مدار تشخیص دهد. در واقع با محاسبه جریان سیم‌های رفت و برگشت و مقایسه، اگر اختلاف پتانسیل بین دو سیم وجود داشته باشد، مدار قطع می‌شود. با این اتفاق کلید نشتی جریان هم از تجهیزات صنعتی هم از افراد در برابر خسارات حفاظت می‌کند.

قطعا استانداردهایی برای مقدار جریان خطرناک برای انسان وجود دارد. حداکثر مقدار جریان قابل تحمل برای بدن انسان  30 میلی‌آمپر در 200 میلی‌ثانیه را دارد که کلید محافظ جان پیش از اینکه به این  مقدار جریان برسد مدار را قطع می‌کند.

در ویدیو زیر با عکلکرد کلید RCCB آشنا می‌شوید:

انواع کلید محافظ جان چیست؟

کلیدهای محافظ جان در حالت کلی به دو دسته تقسیم می‌شوند:

• محافظت انسان در برابر خسارات به صورت  تماس مستقیم با قطعات الکتریکی (حساسیت 30 میلی آمپر)
• محافظت از قطعات الکتریکی در برابر آتش‌سوزی  (حساسیت 300 میلی آمپر)

کلید محافظ جان معمولی (RCCB) که به آن RCD هم گفته می‌شود، از هسته حلقه‌ای شکل، سیم‌پیچ و یک رله مغناطیسی تشکیل شده است. در شکل زیر نحوه اتصالات مدار داخلی این کلیدها نشان داده شده‌است:

همانطور که می‌دانید، کلیدهای نشتی جریان در دو نوع تکفاز که به صورت دو پل و سه‌فاز (چهار پل) ساخته می‌شوند. کاربرد کلید‌های محافظ جان‌ تک‌فاز برای مشترکین خانگی به صورت دو پل (فاز و نول) و برای مشترکین صنعتی به صورت سه‌فاز (چهار پل) است. در تصویر زیر، نمونه محافظ جان دو پل چینت و چهارپل شرکت هیمل Himel را مشاهده می‌کنید:

گاهی اوقات ممکن است جریان نشتی که از بدنه دستگاه به زمین منتقل می‌شود، کمتر از مقدار جریان نشتی تشخیص‌دهنده کلید محافظ جان باشد. که در این صورت کلید مدار را قطع نمی‌کند. پس وجود اتصال به زمین در مدارهایی که از آن از کلید محافظ جان استفاده می‌کنند ضروری است، چون اساس کار فیوز محافظ جان مقایسه اختلاف بین جریان فاز و نول است. استفاده از چاه ارت از خطر برق‌گرفتگی و مرگ و میر جلوگیری می‌کند.

کلید RCCB و RCBO

کلید RCCB یا همان کلید محافظ جان است که مخفف عبارت  Residual Current Circuit Breaker  می‌باشد. این دسته از محافظ‌ها فقط و فقط وظیفه تشخیص جریان نشتی را برعهده دارند. در حالی که کلیدهای RCBO  که مخفف عبارت Residual Current Circuit Breaker With Over Protection هستند. این کلیدها علاوه بر حفاظت در برابر جریان نشتی، حفاظت در مقابل جریان اضافه بار را نیز دارند.

مشخصات کلید نشتی جان

کلیدهای محافظ‌ جان دارای سه کلاس هستند که به صورت زیر است:

• فیوز محافظ جان کلاس A: این کلیدها دارای تشخیص جریان نشتی هم به صورت متناوب (AC) و هم به صورت مستقیم (DC) است و در انواع دو پل و چهارپل موجود است. رنج جریان نامی بین 16 تا 80 آمپر و محدوده جریان‌های مختلفی دارد.
• کلید محافظ جان کلاس AC: همانطور که از نامش پیداست این کلید قابلیت تشخیص جریان‌های نشتی با شکل موج متناوب (AC) را دارد. این کلاس دارای کلیدهای دو پل و چهار پل،  رنج جریانی 16 تا 125 آمپر است.
• فیوز نشتی جریان کلاس B: این کلید قابلیت تشخیص جریان نشتی با شکل موج متناوب تا فرکانس 1 مگا هرتز و مستقیم DC را دارد و هم 4 پل و هم دو پل موجود است. محدوده جریان بین 16 تا 125 آمپر است. همچنین محدوده جریان نشتی آن از 30 تا 300 میلی آمپر است.

مزایای استفاده از کلید نشتی جریان

از کلیدهای محافظ جان، برای مصارف خانگی و صنعتی استفاده می‌شود. در نتیجه می‌توان گفت در برابر خسارات مالی و جانی، کلیدهای نشتی جریان بهترین انتخاب هستند. اگر در سیم‌کشی ساختمان یا بدنه تجهیزات نشتی جریان وجود داشته‌باشد، با گذشت زمان این جریان نشتی افزایش یافته و ممکن است سبب خطرات جبران‌ناپذیری شود. کلیدهای محافظ جان باعث کاهش در هزینه تعمیر تجهیزات، نجات جان افراد و کاهش هزینه برق می‌شود.

معایب استفاده از کلید نشتی جریان

مهم‌ترین و تنها عیبی که برای این تجهیز میتوان نام برد این است که فیوز محافظ جان فقط می‌تواند نشتی جریان را تشخیص دهد و قادر به حفاظت مدار در برابر اتصال‌ کوتاه و اضافه بار نیست. گاهی اوقات برای رفع این مشکل از کلیدهای محافظ جان ترکیبی (RCBO) استفاده می‌کند. که در اصل یک کلید محافظ جان و یک کلید مینیاتوری است. از کلیدهای نشتی جریان ترکیبی در جریان‌های پایین میتوان استفاده کرد.

انواع برندهای کلیدهای نشتی جریان

قطعا شرکت‌های بزرگی در سرتاسر جهان تولیدکننده انواع کلیدهای محافظ جان هستند. شرکت‌هایی چون اشنایدر، هیمل، چینت، هیوندای و ال اس دارای مدل‌های مختلفی با جریان‌های نامی و مشخصات و ویژگی‌های مختلفی هستند. برای آشنایی با کلیدهای محافظ جان برندهای مختلف بهتر است با این برندها آشنا شویم:

• کلید محافظ جان اشنایدر:
  

  کلیدهای محافظ جان اشنایدر به دو دسته کلید RCCB و RCBO تقسیم می‌شوند. همانطور که گفتیم کلیدهای RCCB تنها وظیفه تشخیص جریان نشتی را بر عهده دارند و مقدار جریان حک شده بر کلید نشان دهنده میزان جریان عبوری از کلید است. کلیدهای RCBO  علاوه بر حفاظت از افراد، از اتصال کوتاه و اضافه بار نیز جلوگیری می‌کنند. برای خرید کلید جریان نشتی، هنگامی که به سایت تسلاکالا مراجعه می‌کنیم با انواع مدل‌های فیوز محافظ جان مواجه می‌شویم. این کلیدها در چهار مدل دو پل ، تک پول+نول، سه‌پل+نول، چهار پل و رنج جریانی 6 تا 100 آمپر موجود می‌باشند.

• کلید محافظ جان هیمل:
  

  یکی از پرطرفدارترین کلیدهای نشتی جریان از برند هیمل است. کلیدهای محافظ جان هیمل در بازار ایران با مشخصات زیر عرضه می‌شوند:

1. رنج جریان نامی بین 16 تا 100 آمپر
2. قدرت قطع 6 کیلو آمپر در ولتاژ 220 ولت AC
3. در انواع دو پل و چهار پل

• فیوز محافظ جان چینت:
  

  کلیدهای محافظ جان چینت در دو مدل NL1، NB1L ارائه می‌شوند. کلیدهای سری NL1 به صورت تکفاز و سه‌فاز با قدرت قطع 6 کیلوآمپر و محافظت در برابر آتش‌سوزی و برق‌گرفتگی هستند. سری NB1L چینت کلید محافظ جان ترکیبی است که در بازاز ایران به خوبی به فروش می‌رسد و دارای 18 ماه گارانتی سازنده هستند.

• فیوز نشتی جریان ال اس LS:
  

  این برند هم همانند برندهای معتبر در دنیا دارای دو سری RCCB ال اس سری RKN و RCBO ال اس سری RKP (ترکیبی) است. این شرکت کره‌ایی در زمینه ساخت انواع کلیدهای محافظ جان فعالیت می‌کند.

• کلید محافظ جان هیوندای:
  

  این کلیدها هم به صورت تکفاز (دو پل) و هم به صورت سه‌فاز (چهار پل) در رنج جریان‌های مختلف ساخته می‌شوند.

برندهای ایرانی کلیدهای نشتی جریان

شاید برایتان سوال پیش بیاید که چرا برندهای داخل ایران در زمینه تولید و ساخت کلیدهای محافظ جان فعالیت نمی‌کنند؟ جواب سوال شما اینجاست، برند پارس فانال تولیدکننده انواع کلیدهای محافظ جان در ایران است. این شرکت ایرانی دارای مدل‌های مختلفی از کلید محافظ جان می‌باشد. این سری‌های هیجان انگیز به این صورت هستند:

• مولتی محافظ جان : این محافظ جان‌ها از برق گرفتگی، اتصال کوتاه، اضافه ولتاژ و اضافه جریان می‌کند. این محافظ جان‌ها در مدارهای تکفاز با قابلیت نصب روی ریل موجود هستند.
• کلید محافظ جان ترکیبی الکترونیک: این کلیدها دارای قابلیت حفاظت از مدار در برابر اتصال کوتاه و اضافه بار را دارد . همانند مولتی محافظ جان این کلیدها هم برای مدارهای تکفاز و جریان‌های نامی 10 الی 40 آمپر تولید می‌شوند.
• فیوز محافظ جان چهار پل: از این فیوزها برای مدارات سه‌‎فاز و رنج جریان 16 الی 63 آمپر استفاده می‌شوند.
• کلید محافظ جان دو پل: این کلیدهای تک‌فاز در رنج جریانی 10 الی 40 آمپر ساخته می‌شوند.

تسلاکالا و کلید نشتی جریان

تسلاکالا مرجع تجهیزات صنعتی است که با تکیه بر دانش متخصصین خود توانسته است نظر شما رو در مورد کلیدهای محافظ جان جلب نماید. همچنین تیم تسلاکالا با موجود کردن برندهای مطرح دنیا که در زمینه ساخت کلیدها فعالیت می‌کنند، خرید مشتریان گرامی را آسان می‌کند. اگر شما هم قصد خرید و کسب اطلاعات بیشتر در زمینه محصولات و کلیدهای نشتی جریان را دارید، از سایت تسلاکالا دیدن کنید و یا با کارشناسان فروش ما در ارتباط باشید.

سوالات متداول

در بخش سعی کردیم  سوالات چکیده شما خریدارن گرامی را در قالب چند سوال و جواب به نمایش بگذاریم. همچنین شما می‌توانید نظرات و سوالات خود را در انتهای این مقاله با ما به اشتراک بگذارید.

• برای یک واحد مسکونی، یک کلید RCCB سه‌فاز بهتر است یا سه عدد تکفاز ؟

معمولا در ساختمان‌های مسکونی اگر مصرف‌کننده سه‌فازی در مسیر نباشد (منظور از مصرف کننده سه‌فاز تجهیزی مثل آسانسور است)، می‌توانیم از سه عدد کلید محافظ جان تک‌فاز استفاده کنیم .

• آیا در تابلوهای برق کارگاه ساختمانی،  الزامی جهت استفاده از کلید محافظ جان وجود دارد؟ در صورتی که استفاده شود چه معایب و مزایایی دارد؟

قطعا استفاده از کلید محافظ جان در تابلوهای برق مشکلی به وجود نمیاورد و لازم است از آن استفاده شود. همچنین کلید RCCB آخرین تجهیز حفاظتی در تابلو برق است چون وظیفه محافظ جان فقط حفاظت از جان افراد است و از اضافه بار و اتصال کوتاه حفاظت نمی‌کند.