کنتاکتور اشنایدر: هر آنچه در مورد کنتاکتور اشنایدر باید بدانید.

کنتاکتور اشنایدر SCHNEIDER

کنتاکتور اشنایدر یکی از تجهیزات پرمصرف در صنعت برق است که ویژگی‌های کلی آن را در ادامه نام برده‌ایم:

• حامل کنتاکت ثابت (این قسمت باید دارای درجه عایقی مناسبی باشد)
• ترمینال
• صفحه فلزی انتهایی برای نصب قسمت‌های ثابت روی آن
• کنتاکت های ثابت و متحرک (به منظور بالا بردن ضریب اطمینان در مقابل کار زیاد از پوشش اکسید نقره در روی آنها استفاده می‌شود)
• بوبین کنتاکتور
• ترمینال‌های ورودی و خروجی
• سیستم هسته آهنی ثابت و متحرک
• قسمت کنترل جرقه
• حامل کنتاکت‌های متحرک

بخش‌های مختلف کنتاکتور اشنایدر الکتریک

مشخصات پلاک کنتاکتور اشنایدر

برای اتصال مصرف کننده به شبکه باید از کلید یا کنتاکتوری استفاده نمود که، دارای مشخصات مناسبی بوده و کنتاکت‌های آن تحمل جریان راه اندازی و جریان دائم را داشته باشد. و همچنین در صورت اتصال کوتاه، جریان لحظه‌ای زیاد که از مدار عبور می‌کند یا در هنگام قطع مدار جرقه ایجاد شده صدمه‌ای به کلید نزند. لذا باید کنتاکتور مناسب را انتخاب کرد. مشخصات پلاک کنتاکتور اشنایدر در انتخاب کنتاکتور مناسب به ما کمک می‌کند.

1. 1. قدرت قطع کنتاکتور : یکی از مهمترین مشخصات یک کنتاکتور که بر روی پلاک آن نوشته می‌شود و در انتخاب کنتاکتور مناسب نقش مهمی دارد، قدرت قطع کنتاکتور می‌باشد. زیرا در هنگام قطع کنتاکت‌ها، به تدریج فشردگی آن‌ها بر روی یکدیگر کاهش می‌یابد، به گونه‌ای که در لحظه جدا شدن کنتاکت‌ها از یکدیگر، تنها یک نقطۀ تماس بین آنها وجود خواهد داشت که بدین ترتیب مقاومت نقطه تماس زیاد خواهد شد. در این حالت اگر جریان بیش از حد باشد، نقطه تماس کنتاکت‌ها به یکدیگر ذوب می‌شود و اگر ولتاژ به اندازه کافی باشد، در هنگام جدا شدن کنتاکت‌ها از هم، یک قوس الکتریکی ایجاد می شود که باعث صدمه دیدن کنتاکت ها خواهد شد. لذا با زیاد کردن سطح کنتاکت ها، ولتاژ مورد نیاز برای ایجاد قوس الکتریکی نیز افزایش می‌یابد. با قرار دادن صفحات جرقه گیر و نیز با قطع کردن متوالی قوس الکتریکی و خاموش کردن آن، می‌توان از صدمه دیدن کنتاکت‌ها جلوگیری نمود.
   2. ولتاژ کار نامی (U_e): ولتاژی است که کنتاکت‌ها می‌توانند با جریان کار نامی (I_e) در این ولتاژ مورد استفاده قرار گیرند. (این ولتاژ مربوط به کنتاکت های می‌باشد)
   3.  ولتاژ عایق نامی (U_i): این ولتاژ مشخص کننده استحکام عایقی بین کنتاکت‌ها می‌باشد.
   4.  ولتاژ تغذیه نامی (U_c): ولتاژی است که باید به بوبین کنتاکتور اتصال یابد.
   5. جریان دائمی (I_th2): جریانی است که می‌تواند در شرایط کار نرمال و در زمان نامحدود و بدون قطع شدن از کنتاکت‌های کنتاکتور عبور کرده و به آن هیچ صدمه‌ای نزند و در ضمن حرارت ایجاد شده در کنتاکت‌ها، از حد مجاز تجاوز ننماید.
   6. جریان هفتگی (I_th1): جریانی است که در شرایط کار نرمال و با هفته‌ای یکبار اتصال می‌تواند از کنتاکت‌های کنتاکتور عبور نماید.
   7. جریان هشت ساعتی (I_th): جریانی است که با اتصال یکبار در هر هشت ساعت (یک شیفت کار) در شرایط نرمال، می‌تواند از کنتاکت های کنتاکتور عبور نماید بدون آنکه صدمه‌ای به آن بزند.

1. جریان کار نامی (I_e): جریانی است که شرط استفاده از کنتاکتور می‌باشد و به نوع و مقدار ولتاژ مصرف کننده بستگی دارد.
2. جریان اتصال کوتاه ضربه ای (I_s): به علت اینکه ممکن است در مدار فرمان یا قدرت اتصال کوتاه رخ دهد، یعنی جریان اتصال کوتاه ممکن است در فاصله زمانی خیلی کوتاه (تا زمان عملکرد وسایل حفاظتی) از کنتاکتور نیز عبور کند، لذا کنتاکت‌های کنتاکتور باید تحمل این جریان را در مدت زمان کوتاه داشته باشند و به یکدیگر جوش نخورند و یا حتی تغییر فرم ندهند.
3. استاندارد کنتاکتور ها:  کنتاکتورها تحت استانداردهای مختلفی در کشورهای مختلف تولید می‌شوند و نوع این استاندارد در مشخصات پلاک کنتاکتور اشنایدر درج شده است. بعضی از این استانداردها عبارتند از:

1.  استاندارد VDE_DIN آلمان: استاندارد DIN آلمان یا (Deutsches Institut für Normung) جزو استانداردهای سخت گیرانه در دنیا می‌باشد که اکثر تولید کنندگان بزرگ دنیا از این استاندارد برای تولید محصولات خود استفاده می‌نمایند.
2. استاندارد UTE_NF فرانسه : استاندارد UTE_NF فرانسه، بیانگر این است که قطعات و محصولات در زمان نگهداری در محلی مطمئن و امن نگهداری شده‌اند.
3. استاندارد B.S انگلیس : استاندارد B.S انگلیس، مجموعه‌ای از استاندارد کیفیت کالاها است.
4. استاندارد G.S.B کانادا :استاندارد G.S.B کانادا، نشان دهنده و تعیین کنندۀ سطح بالای کارایی و خدمات مشتریان است.
5. استاندارد CSA کانادا :CSA انجمن استاندارد کانادا است که در سال ۱۹۱۹ تاسیس شد، اولین استاندارد صنعت کانادا برای توسعه موسسات غیر انتفاعی بود. یکی از دامنه‌های کاربرد این استاندارد، انواع مختلف محصولات الکتریکی و الکترونیکی صنعتی و تجاری و مدنی است.

• مشخصات فنی کنتاکتور اشنایدر

1. 1.  نمایش بوبین کنتاکتور :دو سر بوبین را با A₁ و A₂ مشخص نشان می‌دهند و برخی اوقات دو سر بوبین با حروف A ،B یا حروف E₁ ، E₂ نیز مشخص می‌شود.
   2.  نمایش کنتاکت‌های قدرت: کنتاکت‌هایی که مصرف کننده را به شبکه وصل می‌کنند، کنتاکت‌های قدرت نام دارند. این کنتاکت‌ها با شماره‌های ۱ تا ۶ بر روی کنتاکتور مشخص می‌شود.     
   3.  کنتاکت‌های فرمان : این کنتاکت‌ها فقط در مدار فرمان استفاده می‌شوند. شماره کنتاکت‌ها در مدار فرمان در سمت راست هر کنتاکت نوشته می‌شود. از اعداد ۱ و ۲ (رقم یکان) برای شماره گذاری کنتاکت‌های باز شونده (بسته) و از شماره ۳، ۴ (رقم یکان) برای شماره گذاری کنتاکت‌های بسته شونده (باز) استفاده می‌شود. کنتاکت‌های فرمان با یک عدد دو رقمی نشان داده می‌شود. رقم یکان این عدد (رقم سمت راست) حالت کنتاکت و رقم دهگان (رقم سمت چپ) موقعیت کنتاکت را مشخص می‌کند.
   4. تعیین نوع و تعداد کنتاکت‌های کنتاکتور: تعداد کنتاکت‌های کمکی باز شونده و بسته شونده یک کنتاکتور را روی پلاک کنتاکتور مشخص می‌کنند. برای این منظور از علامت های NC ،NO استفاده می‌کنند. مثلاً اگر بر روی کنتاکتوری نوشته شود (۱NC+3NO) به معنی یک کنتاکت بسته شونده و سه کنتاکت باز شونده است.

           نمایش بوبین و کنتاکت‌های قدرت           

    نمایش کنتاکت‌های فرمان 

• کاتالوگ کنتاکتور اشنایدر

از روی ولتاژ کار نامی، می‌توان توانایی قطع و وصل، نوع و محل استفاده کنتاکتور را بدست آورد. یکی از مزایای کنتاکتور، سرعت قطع و وصل آن می باشد بطوریکه می‌توان با طراحی مناسب و انتخاب کنتاکتور مناسب، تا ۳۰۰۰ بار در ساعت و برای کنتاکتورهای اشنایدر الکتریک تا ۳۶۰۰ بار در ساعت زیر بار قطع یا وصل نمود که در کاتالوگ کنتاکتور اشنایدر مشخص می‌شود. تعداد دفعاتی که می‌توان کنتاکتور را قطع و وصل نمود بدون آنکه جرقه ایجاد شده صدمه‌ای به کنتاکتور وارد آورد، به ازای هر ساعت و با جریان‌های مختلف نیز در کاتالوگ کنتاکتور اشنایدر از سوی کارخانه سازنده داده شده است.

با توجه به توضیحات بالا، می‌توان در یافت که در ایجاد قوس الکتریکی و نیز ذوب شدن کنتاکت‌ها، جریان و ولتاژ نقش مهمی دارند. بطوری که مشخصات الکتریکی (توان – ولتاژ – جریان – ضریب قدرت) مصرف کننده‌ای که کنتاکتور می‌تواند آن را به شبکه متصل کند یا از شبکه قطع کند و کنتاکت‌های آن در اثر قوس الکتریکی آسیب نبینند، در روی بدنه کنتاکتور و یا به طور کامل‌تر در کاتالوگ آن نوشته می‌شود.

• بوبین کنتاکتور اشنایدر

کنتاکتورها به لحاظ جریان دارای دو قسمت مجزا هستند؛ جریان قسمت بار که جریان تغذیه بار را عبور می‌دهد؛ و جریان قسمت تحریک کویل که جریان تحریک بوبین کنتاکتور اشنایدر را جهت مغناطیسی شدن آن عبور می‌دهد. قاعدتاً جریان بار، وابسته به ولتاژ شبکه و ولتاژ مورد نیاز بار است. ولی ولتاژ قسمت تحریک کنتاکتورهای اشنایدر الکتریک می‌تواند ۲۴، ۴۸، ۱۱۰، ۲۲۰ و ۳۸۰ ولت از نوع DC یا AC  یا حتی مستقیماً از ولتاژ خط باشد. البته تأمین جریان تحریک بوبین توسط ولتاژهای DC برای کنتاکتورها مناسب‌تر است و در صورت دسترسی به ولتاژ DC، استفاده از آن برای بوبین کنتاکتور اشنایدر پیشنهاد می‌گردد.

بوبین کنتاکتور اشنایدر الکتریک

از لحاظ جریان بار، کنتاکتورهای اشنایدر الکتریک که عمدتاً به صورت سه فاز هستند، تا ۸۰۰ آمپر ساخته می‌شوند و جریان کویل به اندازه کنتاکتور وابسته است. در حالتی که کنتاکتورهای جریان بالا مانند ۸۰۰ آمپر مصرف شوند، جریان کویل یا تحریک هم یک جریان قابل ملاحظه خواهد بود.

در کاربردهای کنترل راه دور، به دلیل افت ولتاژ قابل توجه باید از کابل‌هایی با سطح مقطع نسبتاً بالا استفاه گردد که مقرون به صرفه نیست. در این حالت می‌توان مشابه طبقات ترانزیستور در تقویت کننده‌ها، از طبقات متوالی کویل کنتاکتور استفاده نمود. کنتاکتورها را می‌توان به کویل‌های مغناطیسی اضافه بار مجهز کرد که وظیفۀ حفاظت بار را در مقابل اضافه بار عهده دار است و با نصب طبقات فیوز در بالای کنتاکتور در مسیر جریان بار، می‌توان عمل حفاظت در مقابل اتصال کوتاه را هم انجام داد.

• انواع کنتاکتور اشنایدر

انواع کنتاکتور اشنایدر تولید شده به کاربرد و قابلیت‌های آن بستگی دارد. یکی از ویژگی‌های مهم برای تعیین انواع کنتاکتور اشنایدر، طول عمر کنتاکتور است. بطور کلی طول عمر یک کنتاکتور به تعداد دفعات قطع و وصل آن بستگی دارد که این کلید پس از این تعداد قطع و وصل، به علت فرسودگی یا سائیدگی دیگر قابل استفاده نخواهد بود. طول عمر کلیدهای مختلف متفاوت است به عنوان مثال برای کلیدهای اهرمی و کلیدهای حفاظتی حدود ۱۰^۳ بار و برای کنتاکتور تا حدود ۱۰^۸ بار می‌باشد. این تعداد برای حالتی است که از کنتاکت‌های کلید جریانی عبور نکند.

کنتاکتور سری D اشنایدر الکتریک

چنانچه از کنتاکت‌ها جریان عبور نماید، با توجه به مقدار جریان، عمر مکانیکی کنتاکت‌های کلید به علت گرم شدن و جرقه کاهش پیدا می‌کند. مثلاً برای کنتاکتوری که جریان کار نامی آن در ولتاژ ۲۲۰ ولت برابر ۹ آمپر و عمر مکانیکی آن ۳ میلیون بار می‌باشد در جریان ۳، ۵، ۱۶، ۲۰ آمپر به ترتیب طول عمر آن ۱×۱۰^۵ ، ۳×۱۰^۵ ، ۵×۱۰^۵ ،  ۵×۱۰^۵ بار تغییر می‌یابد. انواع کنتاکتور اشنایدر را با توجه به طول عمر مکانیکی کلیدهای مختلف با حروف لاتین از A تا F نیز نشان می‌دهند و اصطلاحاً کلاس کلید می‌نامند. A=10³ ، B=10⁴ ، C=10⁵ ، D=10⁶ ، E=10⁷ ، F=10^8.

اعداد توان دار، تعداد قطع و وصل را بیان می‌کنند. ممکن است بعد از حروف نیز یک عدد به عنوان ضریب نوشته شود. مثلاً D₃ بیانگر طول عمر ۱۰^۶×۳ بار باشد.

 کنتاکتور سری F اشنایدر الکتریک

• رنج کنتاکتور اشنایدر 

رنج کنتاکتور اشنایدر الکتریک به طور عمده در موتورهای با ولتاژ ۳۸۰/۴۰۰ ولت، سه فاز یا تک فاز با قدرت ۴ تا ۷۵ کیلووات در رنج کنتاکتور سری D و ۵۵ تا ۴۵۰ کیلووات در رنج کنتاکتور سری F استفاده می‌شود.