کنتاکتور تک فاز یا بی صدا چیست؟+تست سلامت

کنتاکتور تک فاز  یا بی صدا چیست؟

کنتاکتور تک فاز یا بی صدا، یک تجهیز الکترومکانیکی است که برای قطع و وصل مدارهای تک فاز با کمترین صدا و استهلاک به کار می‌رود.

همه ما می‌دانیم که کنتاکتور یکی از بخش‌های مدار الکتریکی اصلی است. این تجهیز می‌تواند روی ادوات کنترل قدرت و یا استارتر نصب شود و برای قطع یا وصل کردن خطوط منابع تغذیه عبوری از خطوط قدرت و یا قطع و وصل کردن مکرر مدارهای قدرت الکتریکی و هم چنین برای کنترل ماشین‌های پیچیده استفاده می‌شود.

یکی از انواع کنتاکتورها که در صنعت برق از آن‌ها زیاد استفاده می‌شود، کنتاکتور تک فاز یا بی صدا است. کنتاکتورهای تک فاز صرفاً یک رله هستند مثل بوبین‌های کنتاکتورهای سه فاز.

انواع کنتاکتور تک فاز

• بهترین قیمت بازار
• گارانتی و ضمانت اصالت کالا
• ارسال به سراسر کشور

لیست قیمت کنتاکتور تک فاز >

در این مقاله با ویژگی‌ها، کاربردها و نحوه تست سلامت کنتاکتور تک فاز آشنا خواهید شد. این نوع کنتاکتور، مشابه سایر کنتاکتورهای قدرت، وظیفه کلیدزنی را بر عهده دارد و می‌تواند روی ادوات کنترل قدرت یا استارتر نصب شود.

کنتاکتور تک فاز نسبت به انواع سه فاز، کوچک‌تر بوده و همان‌طور که در تصویر زیر مشاهده می‌کنید مدل تک پل آن، شبیه یک کلید مینیاتوری است.

نحوه عملکرد کنتاکتور تک فاز

 کنتاکتور تک فاز عملکردی مشابه رله‌های صنعتی دارد و از یک بوبین (کویل) الکترومغناطیسی و چند کنتاکت (تیغه) اصلی یا کمکی تشکیل شده است.

 زمانی که ولتاژ مشخصی به بوبین کنتاکتور اعمال شود، سیم‌پیچ خاصیت مغناطیسی پیدا می‌کند و هسته متحرک را به سمت هسته ثابت می‌کشد. این حرکت باعث بسته شدن کنتاکت‌ها و برقراری جریان در خروجی می‌شود.

 با قطع ولتاژ، نیروی مغناطیسی از بین می‌رود و فنر بازگشت، هسته و تیغه‌ها را دوباره به وضعیت اولیه برمی‌گرداند تا مدار قطع شود.

 این کنتاکتورها به دلیل داشتن ورودی و خروجی مجزا و عملکرد بی‌صدا، گزینه‌ای مناسب برای کنترل روشنایی، پمپ‌ها، گرمایش یا تجهیزات تک فاز هستند. تعداد ورودی‌ها و خروجی‌ها می‌تواند بسته به مدل و شرکت سازنده متفاوت باشد.

کاربردهای کنتاکتور تک فاز:

کنتاکتور تک فاز یا بی صدا، کاربردهای زیادی در بخش‌های مختلف صنعت برق دارند. یکی از گسترده‌ترین کاربردهای این کنتاکتورها در سیستم‌های هوشمندسازی، به‌ویژه خانه‌های هوشمند است.

در خانه‌های هوشمند، تمامی کنترلرها، دارای خروجی‌های رله‌ای، با قدرت جریانی پایینی هستند. از طرفی مصرف‌کننده‌ها نیز اغلب جریان‌هایی بالاتر از جریان نامی رله‌ها نیاز دارند. در این مواقع کنتاکتور تک فاز بهترین راه حل برای این موضوع است.

در ادامه به چند نمونه دیگر از کاربردهای کنتاکتور تک فاز، اشاره می‌کنیم:

کنترل سیستم‌های روشنایی، کولرهای گازی، پمپ‌هایی آبیاری تک فاز، پمپ‌هایی کف کش کشاورزی و دستگاه‌های ماینر، از سایر کاربردهای کنتاکتور تک فاز به شمار می‌آید.

در ضمن برخی از کنتاکتورهای تک فاز، می‌توانند جای کنتاکتورهای فرمان و حتی رله‌های شیشه‌ای را هم بگیرند.

انواع کنتاکتور تک فاز

کنتاکتورهای تک فاز با توجه به ساختار داخلی و ویژگی‌های عملکردی دارای انواع مختلفی هستند که هرکدام کاربرد خاصی در تابلو برق و سیستم‌های کنترل دارند.

مهم‌ترین انواع کنتاکتور تک فاز را در ادامه معرفی می‌کنیم:

• تک پل: ساده‌ترین نوع کنتاکتور تک‌فاز است که تنها یک خط (فاز یا نول) را قطع و وصل می‌کند. این مدل بیشتر در روشنایی تک‌فاز، هیتر یا مصرف‌کننده‌های کم‌مصرف و مدارهایی که نیازی به قطع کامل هر دو خط ندارند، کاربرد دارد.
• دو پل: این مدل، رایج‌ترین مدل کنتاکتور تک‌فاز است که هم سیم فاز و هم سیم نول را به طور هم‌زمان قطع یا وصل می‌کند. این ویژگی باعث افزایش ایمنی و قطع کامل مدار می‌شود. تابلو برق خانگی یا اداری، پمپ‌های آب و کنترل مدارهای روشنایی و گرمایش تک‌فاز از کاربردهای این مدل است.
• چهار پل: در این مدل، علاوه بر فاز و نول اصلی، دو کنتاکت کمکی دیگر نیز می‌تواند وجود داشته باشد. از این مدل می‌توان در مدارهای خاص با نیاز به کنترل چند مسیر هم‌زمان، مدارهای سوئیچینگ پیشرفته و تابلوهای با قابلیت مانیتورینگ و ارسال وضعیت استفاده کرد.

مزایای استفاده از کنتاکتور تک فاز:

• صدای قطع و وصل کم: در محیط‌های غیرصنعتی مثل محیط خانه‌های مسکونی، واحدهای تجاری اداری و غیره، یکی از چالش‌ها، صدای بلند قطع و وصل کنتاکتورهای سه فاز است. کنتاکتور تک فاز یا بی صدا در هنگام قطع و وصل، صدای بسیار کمی دارد، به همین دلیل، استفاده از آن‌ها، مشکل عنوان شده را برطرف می‌کند.
• اشغال فضای کم توسط کنتاکتور تک فاز در تابلو برق: تعداد زیاد کنتاکتور، باعث افزایش سایز تابلو برق می‌شود. کنتاکتورهای تک فاز، به نسبت سه فاز دارای ابعاد کوچک‌تری‌اند که این امر موجب کاهش ابعاد تابلو برق و هزینه می‌شود.
• قیمت مناسب: از نظر رنج قیمت کنتاکتورهای تک فاز موجود در بازار، عموماً قیمت پایین‌تری، نسبت به کنتاکتورهای سه فاز دارند.
• کنتاکتورهای تک فاز، به دلیل کیفیت مناسب و نوع ساختار، از نظر نگهداری شرایط مناسبی را ایجاد می‌کنند و نیاز به تعمیر و نگهداری فصلی ندارند.

تست سلامت کنتاکتور تک فاز:

برای تست کنتاکتور تک فاز، کافی است که یک فاز و یک نول به کنتاکت‌های A1 و A2 آن بدهیم و بررسی کنیم که اتصال بین کنتاکت‌ها برقرار می‌شود یا خیر؟!

بعد از روشن شدن کنتاکتور، باید بررسی کنیم که پیچ‌های قدرت کنتاکتور یعنی پیچ‌های شماره ۱،۲،۳،۴ به هم وصل می‌شوند یا خیر؟!

در تصویر زیر، پیچ‌های قدرت و کنتاکت‌های A1 و A2 یک کنتاکتور تک فاز را مشاهده می‌کنید.

پس از برق دار کردن کنتاکتور تک فاز و بوبین آن، باید کنتاکتور وصل شود. سپس، بعد از مطمئن شدن از وصل شدن کنتاکتور،پیچ های قدرت را با تست بوق (Buzzer) مولتی متر بررسی می‌کنیم. اگر صدای Buzzer را شنیدیم، پس کنتاکت ها سالم و در نتیجه کنتاکتور تک فاز یا بی صدا سلامت است.

در تصویر زیر، می توانید علامت تست بوق را در درجه رنج یک مولتی متر ببینید:

مقایسه کنتاکتور تک فاز و سه فاز

کنتاکتورهای تک فاز و سه فاز برای کنترل جریان الکتریکی و قطع و وصل بارها طراحی شده‌اند؛ اما تفاوت‌های مهمی بین این دو مدل وجود دارد که انتخاب صحیح را در پروژه‌های مختلف تعیین می‌کند.

یکی از اصلی‌ترین تفاوت‌های این دو تجهیز، منبع تغذیه‌ای است که برای آن طراحی شده‌اند. کنتاکتور تک فاز معمولاً در مدارهایی با برق تک فاز استفاده می‌شود که بیشتر در کاربردهای خانگی و تجاری کوچک دیده می‌شود. در مقابل، کنتاکتور سه فاز برای کنترل سیستم‌های قدرت سه فاز به کار می‌رود که در صنایع سنگین و ماشین‌آلات بزرگ کاربرد دارند و توان بالاتری را ارائه می‌کند.

تفاوت دیگر این کنتاکتور در قابلیت راه‌اندازی موتور است. کنتاکتورهای سه فاز توانایی راه‌اندازی و کنترل موتورهای سه فاز را دارند، اما کنتاکتور تک فاز برای بارهای سبک‌تر یا تجهیزاتی که نیاز به توان راه‌اندازی بالا ندارند مناسب‌تر است.

اندازه فیزیکی و جریان نامی هم در کنتاکتور تک فاز و سه فاز متفاوت است. به طور معمول، کنتاکتورهای سه فاز ابعاد بزرگ‌تری دارند و برای مدیریت جریان‌های بالاتر (حتی چند صد آمپر) طراحی شده‌اند. درحالی‌که کنتاکتورهای تک فاز کوچک‌ترند و ظرفیت جریان آن‌ها کمتر است و برای بارهای سبک‌تر انتخاب می‌شوند.

کنتاکتور تک فاز برای ولتاژهای پایین‌تر سیستم‌های تک‌فاز ساخته می‌شود و پیکربندی سیم‌کشی ساده‌تری دارد؛ درحالی‌که کنتاکتورهای سه فاز می‌توانند هر سه خط فاز را مدیریت کنند و به همین دلیل نصب و سیم‌کشی آن‌ها پیچیده‌تر است.

در نهایت، اختلاف قیمت هم در بحث مقایسه این دو تجهیز مطرح است. کنتاکتورهای سه فاز به دلیل ظرفیت انتقال توان بیشتر، طراحی مقاوم‌تر و قابلیت‌های اضافی، معمولاً گران‌تر هستند.