کنتاکتور قدرت چیست و چه کاربردهایی دارد؟+تفاوت کنتاکتور قدرت با فرمان

کنتاکتور قدرت چیست؟

آیا تا به حال سعی کرده اید در یک رودخانه با سنگ های آن سد بسازید؟ تا بتوانید آب را در پشت آن محبوس کرده و لذت آبتنی کردن را تجربه کنید؟

مطمئن هستم که بارها پروژه سد‌سازی شما با شکست مواجه شده است. درست نمی‌گویم؟!

به علت های این موضوع فکر کرده اید که ایراد کار کجاست؟ و چرا شما واقعا نمی‌توانید جلوی آب را بگیرید و برای خود حوضچه ای در رودخانه بسازید؟

به خاطر قدرت آب؟

یا پهنای عرض رودخانه؟

یا اینکه منافذ بین سنگ های سد شما باعث عبور آب از سد شماست؟

اگر همین مثال را به روی مدار الکتریکی ببریم چه اتفاقی خواهد افتاد؟ البته مدار الکتریکی در ابعاد بزرگ و صنعتی.

فکر می‌کنید چگونه می‌توانیم همین سد را در راه جریان هولناک برق بسازیم؟!

 

اصلا کنتاکتور قدرت چیست ؟

 

تقریبا همان کلید برقی هست که ما می‌شناسیم یعنی وظیفه کلیدزنی را بر عهده دارد. [ خاموش و روشن کردن مدار ]

کنتاکتورها، در انواع مختلفی تولید می‌شوند که هرکدام با توجه به قابلیت‌هایشان در کاربردهای خاصی استفاده ‌می‌شوند:

مانند کنتاکتور قدرت ، کنتاکتور فرمان ، کنتاکتور خازنی ، کنتاکتور تک‌فاز یا بی‌صدا

حال بریم سراغ سوال اصلی ما : کنتاکتور قدرت چیست ؟

 کنتاکتور قدرت در واقع یک نوع خاصی از رله است با این تفاوت که کنتاکتور خیلی قوی تر از رله عمل می‌کند. کنتاکتور این قدرت را دارد که در مسیر جریان های بالاتری قرار بگیرد.

کنتاکتورها می‌توانند بسته به نوع و برند آنها جریان برق تا 8000 آمپر و قدرت بیشتر از 100 کیلو وات را کنترل کنند. اما رله ها فقط در آمپرهای پایین این قدرت رو دارند.

 

برای آشنایی بیشتر با مفهوم کنتاکتور می توانید مقاله زیر را مطالعه کنید:

 

[ انواع مختلف کنتاکتورها ] را بشناسیم:

 

کنتاکتورهای زیاد و متنوعی با ویژگی‌ها و قابلیت‌های خاص وجود دارند. هر کدام از این کنتاکتورها می‌توانند طیف خیلی زیاد از جریان ها از چند آمپر تا چند هزار آمپر و همینطور بازه بزرگی از ولتاژها از 24 ولت DC تا هزاران ولت را شامل شوند.

از نظر اندازه هم انواع متفاوتی دارند. بعضی از کنتاکتورها به قدری کوچکند که در دست جا می‌شوند. برخی دیگر مقداری بزرگتر حدودا یک متر و حتی انواع غول پیکر آنها هم وجود دارد.

خب حالا ما باید ببینیم راجع به کدام دسته از کنتاکتورها قرار هست بیشتر حرف بزنیم.

فرمان یا قدرت؟!

در مورد صنایعی در ابعاد بزرگ که در آن با موتورهای الکتریکی، نورپردازی، سیستم گرمایش، بانک های خازنی، تبخیرکننده های حرارتی و بقیه بارهای الکتریکی بزرگ و صنعتی سروکار داریم، کنتاکتور قدرت هست که می‌تواند به کمک ما بیاد.

 

کنتاکتورها از چه اجزائی تشکیل شده‌اند؟

 

حالا می‌خواهیم ببینیم این سد قدرتمند چگونه و با چه اجزائی ساخته می‌شود؟ و  جز به جز آن چگونه کار می کند؟

•  کنتاکت ها:  از اصلی‌ترین و مهم‌ترین بخش های کنتاکتورها هستند.

کنتاکت‌های توان یا قدرت همان کنتاکت‌هایی هستند که حمل بار جریان اصلی رو به دوش می‌کشند.

کنتاکت‌های فرمان با کمکی، همزمان با کنتاکت های قدرت جریان کمتری را به سمت مدارهای فرمان انتقال می‌دهند.

•  مکانیزم قطع و وصل کنتاکتورها 

در روش دستی زحمت قطع و وصل به عهده خود ماست. به این صورت که از طریق یک اهرم این کار انجام می‌شود.

اما روش دیگر آهنرباها و کوئل‌های الکتریکی هستند که کار باز و بسته شدن کنتاکت ها را انجام می‌دهند.

•  محفظه کنتاکتورها:  کنتاکتورها همیشه باید توسط یک محفظه عایق برای محافظت از آنها در برابر آب و هوا، انفجار و نشستن غبار و چربی پوشانده شوند. همچنین در مقابل خطرات تماس مستقیم انسان با آنها ایمنی لازم را فراهم می‌کنند.

چه قدر با [ عملکرد کنتاکتور قدرت ] آشنا هستید؟

 

کنتاکتورهای قدرت از گروه کلیدهای قابل قطع و وصل تحت بار نامی هستند. این کلیدها در مدل های مختلف برای استفاده در انواع مدارهای قدرت ساخته می‌شوند. جریان مجاز عبوری از پلاتین های آن‌ها می‌تواند از چند آمپر تا چند هزار آمپر باشد.

 کنتاکتور قدرت دو مدل AC و DC دارد. تعداد پلاتین ها در کنتاکتورهای قدرت می‌تواند بین دو تا چهار عدد باشد (در کنتاکتورهای قدرت می‌شود تعداد پل ها را به صورت سفارشی بیشتر کرد). این پلاتین‌ها از نوع نرمال باز یا نرمال بسته هستند. این نکته را هم باید در نظر بگیریم که علاوه بر پلاتین های قدرت، معمولا تعدادی پلاتین های کمکی هم در این کنتاکتور وجود دارد اما مشخصه الکتریکی و فیزیکی آنها  با پلاتین های قدرت فرق دارد.

با توجه به قدرت کنتاکتور، محل اتصال جریان ورودی و خروجی به کنتاکت های قدرت میتواند شامل ترمینال های سیمی و یا صفحه هایی برای اتصال شینه یا کابل باشد.

ولتاژ نامی کنتاکتور قدرت از فشار ضعیف تا 1500 ولت بوده و می‌تواند برای قطع و وصل بارهای کوچک تا بزرگ استفاده شود.

همچنین برای تعیین حداکثر جریان نامی کنتاکتور قدرت باید به برند و نوع آن توجه شود و در برخی مدل ها تا 8000 آمپر هم وجود داره (از 1250 تا 8000 آمپر با ولتاژ 500 تا 1500 ولت مستقیم و متناوب). در جریان های بسیار بالا، ساختمان کنتاکتور با مدل‌های معمولی تفاوت های زیادی دارد و می‌تواند شامل قطعات بیشتر مثل سیستم های خاموش کننده­ ی قوس، مکانیزم قطع و وصل متفاوت و … باشد.

 

8 پارامتر مهم و اساسی برای [ انتخاب یک کنتاکتور قدرت مناسب]

 

بعد از رسیدن به پاسخ این سوال که کنتاکتور قدرت چیست ، در ادامه با پارامترها و نکاتی که هنگام خرید این تجهیز باید مورد توجه قرار بگیرند، می‌پردازیم.

• برای اینکه بتوانیم ولتاژ نامی و مشخصات عایقی کنتاکتور را درست انتخاب کنیم باید  نوع و میزان ولتاژ محل مورد استفاده کنتاکتور ، مشخص شده باشد.

 

• باید بدانیم که کنتاکتور برای قطع و وصلِ چه نوع باری و با چه جریانی قرار هست که استفاده شود  (اهمی- سلفی- خازنی). این کار به ما کمک می‌کند تا گروه کنتاکتور و جریان مجاز عبوری از پلاتین های قدرت آن را درست انتخاب کنیم.

 

• برای اینکه قطع و وصل کامل و ایمنی داشته باشیم باید  تعداد پلاتین های قدرت  مورد نیاز و نوع آنها را بدانیم.

 

• تعداد و نوع پلاتین های مورد نیاز کمکی و فرمان هم باید مشخص باشد.

 

• انتخاب درست از گروه حرارتی و عمر مکانیکی کنتاکتور وابسته به دانستن تعداد دفعات قطع و وصل در یک دوره خاص  است.

 

• مشخص شدن  محل نصب کنتاکتور  برای ارتباط با قطعات جانبیِ مورد نیاز از نظر سطح عایقی، اندازه و ایمنی مهم است.

 

• تاثیرات محیط کار کنتاکتور از نظر دما، رطوبت و … برای انتخاب نوع آن مهم است.

 

• با انتخاب کنتاکتوری که لوازم جانبی آن در دسترس است می توانید کار خودتان را راحت تر کنید.

 

در ادامه نمونه واقعی پلاک یک کنتاکتور قدرت را می بینیم که جزئیات آن به اختصار توضیح داده شده است.

 

 

• در سمت چپ بالای پلاک، AC3 به ما نوع کنتاکتور را نشان می‌دهد.
• در سطر اول تمام استانداردهایی که کنتاکتور براساس آنها ساخته شده را می‌بینیم.
• در یک جدول شرایط کار کنتاکتور از نظر سطح ولتاژ متناوب، قدرت موتور بر اساس کیلووات و جریان مجاز بر اساس آمپر مشخص شده است.
• این عبارت AC1=Ith=40A تعیین می‌کند که برای استفاده در بار اهمی خالص، جریان مجاز نامی از 22 آمپر تا 40 آمپر از نظر سطح توان حرارتی (به مدت 8 ساعت) افزایش پیدا می‌کند.
• سطح ولتاژ عایقی قابل تحمل این کنتاکتور 600 ولت و در شرایط لحظه ای تا حداکثر 6 کیلو ولت می‌باشد.
• علائم استاندارد را در وسط پلاک می‌توانید ببینید.
• در این کنتاکتور جریان اتصال کوتاه قابل تحمل 5 کیلو آمپر است.
• فراموش نکنیم که فقط و فقط سیم مسی می‌توانیم به این کنتاکتور وصل کنیم.

 

به قدرت کنتاکت های کنتاکتور در تحمل قوس الکتریکی ناشی از قطع جریان،  قدرت قطع کنتاکتور میگویند. مشخصات بیان شده در بسیاری از موارد  روی بدنۀ کنتاکتور یا در کاتالوگ آن نوشته می‌شود. یکی از روش‌های خاموش کردن قوس استفاده از دَمَنده های مغناطیسی (Magnetic blowouts) است. در واقع از کوئل های دمنده برای طولانی کردن و جابه جایی قوس الکتریکی استفاده می‌کنند، مخصوصا در مدارهای قدرت DC برای خاموش کردن آنها با دمیدن، مجبور به کشیدن بیشتر قوس نسبت به یک قوس AC با همان شدت جریان هستند.

 

تفاوت کنتاکتور قدرت و فرمان چیست؟

در نظر بگیرید که سد را ساخته ایم.

• حال چگونه باید مطمئن شویم که سد خوب کار می‌کند و جلوی جریان آب را گرفته است؟ (عملکرد درست کنتاکتور قدرت)
• چطور متوجه شویم عمق آبی که جمع شده کافی هست یا نه؟ (عملکرد درست تجهیزات)
• اگه مجبور باشیم عمق آب را کم یا زیاد کنیم، چطور باید این کار را انجام بدهیم؟ (تغییر وضعیت تجهیزات)
• اگر یک سوراخ کوچک روی سطح ایجاد شد به نظرتان قبل از اینکه عمق آب کم شود، متوجه می‌شویم؟ (تشخیص و رفع خطا)

  در مدارهای الکتریکی، مدار فرمان وظیفه مانیتورینگ و کنترل موارد مشابه را بر عهده دارد. 

یکی از اصلی ترین قسمت های مدار فرمان، کنتاکتور فرمان است که مشابه کنتاکتور قدرت عمل می کند ولی با تفاوت هایی همچون:

• تفاوت در تعداد پلاتین، اولین تفاوت کنتاکتور قدرت و فرمان است.
• به خاطر تفاوت سطح ولتاژ و جریان مورد استفاده در این دو نوع کنتاکتور، از نظر نوع پلاتین ها و سطح عایق بندی و همچنین اندازه ساختمان آنها تفاوت وجود دارد.
• نصب کنتاکتورهای فرمان که کابرد آنها در سطح ولتاژ و جریان پایین است، به تمهیدات خاصی نیاز ندارد و به سادگی انجام می شود. حتی می‌توانیم آنها را در محفظه تابلوهای برق هم نصب کنیم. اما کنتاکتور قدرت همانطور که چندین بار به آن اشاره کردیم در سطح ولتاژ و جریان بالا مورد استفاده قرار می‌گیرد. در نتیجه برای نصب از نظر ایمنی و شرایط محیطی همانند دمای محیط و … نیازمند رعایت تمهیدات بیشتری می‌باشد.
• به خاطر وجود سطح ولتاژ و جریان بالا ، احتمال به وجود آمدن قوس الکتریکی پس از قطع کنتاکتور، بین پلاتین‌های کنتاکتور قدرت وجود دارد که برای مقابله با آن از مکانیزم خاصی برای خاموش کردن قوس الکتریکی استفاده می‌کنند که باعث پیچیدگی ساختمان کنتاکتور قدرت می‌شود. در حالی که در کنتاکتورهای فرمان احتمال ایجاد قوس الکتریکی بسیار پایین است در نتیجه از ساختمان های ساده‌تری برخوردارند.



مشاهده قیمت به روز انواع کنتاکتور