همه چیز در مورد سکسیونر

همه ما می‌دانیم که ایستگاه‌های برق دارای تجهیزات بسیار زیادی هستند. یکی از این تجهیزات بسیار مهم و کاربردی، سکسیونر است. معمولا از این دستگاه در ایستگاه‌های برق با فشار بالا استفاده می‌کنند. سکسیونر چه انواع و کاربردهایی دارد؟ در این مطلب قصد داریم به بررسی این دستگاه مهم و کاربردهای آن بپردازیم. با ما همراه باشید.

کلیدهای فشار متوسط

• انواع دژنکتور و سکسیونر
• بهترین قیمت بازار
• ارسال به سراسر کشور

خرید کلید فشار متوسط >

منظور از سکسیونر چیست؟

این دستگاه که به انگلیسی Disconnector نام دارد، نوعی کلید قدرت محسوب می‌شود. تیغه‌های این نوع کلیدها به راحتی قابل مشاهده هستند. سکسیونرها که محفظه خاموش کننده جرقه ندارند، دارای انواع قابل قطع زیر بار و غیرقابل قطع زیر بار هستند.

این کلید قدرت، تجهیزات و قطعاتی را که تحت ولتاژ هستند از شبکه جدا می‌کند. به عبارت دیگر سکسیونرها سیستم‌هایی را قطع و وصل می‌کنند که جریانی ندارند. با این حال چرا از آنها در پست‌های فشار قوی استفاده می‌شود؟ دلیل این امر جداسازی دو قسمت مختلف پست از یکدیگر است. نکته قابل ذکر این که با استفاده از سکسیونرها، می‌توان انواع کابل برق کوتاه، مقره‌ها و ترانسفورماتورهای تحت ولتاژ را قطع کرد. همچنین برای بهبود ایزولاسیون به دژنکتورها در پست کمک می‌کنند.

این نوع کلیدهای قدرت در واقع نوعی جداکننده مکانیکی یا ارتباط دهنده بین سیستم‌ها هستند. دلیل اصلی به کارگیری آنها، جلوگیری از برق‌گرفتگی است. سکسیونرها معمولا در حین بازرسی، تعمیرات و به طور کلی کار روی تجهیزات فشار قوی، باز یا بسته می‌شوند.

معرفی اجزای سکسیونر

در این دستگاه باید جنس کنتاکت‌ها هنگام بسته بودن مقاومت کمی داشته باشند. هنگام عبور جریان نامی از سکسیونر هم نباید دمای آنها بیشتر از 90 درجه سانتی‌گراد شود. به طور کلی سکسیونرها از 3 بخش اصلی تشکیل شده‌اند. این 3 بخش عبارتند از:

• مقره اتکایی
• تیغه‌های حامل جریان
• مکانیزم عمل‌کننده و اهرم‌های مربوطه

نکته حائز اهمیت این است که کنتاکت‌ها هنگام قطع و وصل سکسیونر، ممکن است اکسید شوند. به همین دلیل باید جنس آنها مقاوم و پراکسید باشد. همچنین باید دارای مقاومت مکانیکی بالایی باشند. مقره‌ها هم باید جنس و اندازه مناسبی داشته باشند. در مورد مکانیزم عمل‌کننده هم باید گفت که هم به صورت دستی و هم موتوری می‌تواند کار کند. در حالت موتوری به سیستم گیربکس یک موتور الکتریکی وصل می‌کنند و اهرم‌های عملکرد نیرو باعث باز و بسته شدن سکسیونر می‌شوند.

کاربرد سکسیونر چیست؟

این دستگاه‌ها کاربردهای زیادی دارند. ازجمله این که باید به مصرف‌کننده این اطمینان را بدهند که دستگاه الکتریکی از مدار جدا می‌شود. به همین دلیل باید طراحی آنها به نحوی باشد که هنگام قطع و وصل جریان، محل بریدگی و قطع‌شدگی را به خوبی نشان دهد.

کاربرد اصلی سکسیونرها ایزوله کردن ایمن تجهیزات مورد استفاده است. به این ترتیب از آنها برای کنترل مدار استفاده نمی‌کنند. دلیل این امر کم بودن ظرفیت آنهاست که بعد از قطع جریان توسط برخی تجهیزات، قابلیت قرارگیری در مدار را خواهند داشت.

معرفی انواع سکسیونر

در حالت کلی از نظر محل نصب، سکسیونرها به دو دسته نصب داخلی Indoor و یا نصب در محیط خارجی outdoor دسته‌بندی می‌شوند. نمونه‌ای از این دو سکسیونر دا در تصویر زیر می‌بینید:

این کلیدهای قدرت با توجه به سطح ولتاژ و کارکردهایی که دارند نیز به انواع مختلفی تقسیم می‌شوند. در ادامه با انواع آنها آشنا می‌شوید.

1. سکسیونر کشویی

از این نوع سکسیونرها برای قفسه‌های کم‌عمق یا کیوسک‌ها استفاده می‌کنند. به صورت میله‌ای و در جهت عمودی قطع و وصل می‌شوند. از این دستگاه برای فشار متوسط استفاده می‌شود. در مورد ساختار آنها هم باید گفت که دارای دو پایه ثابت و یک تیغه متحرک هستند. تیغه در امتداد خودش حرکت می‌کند. شاید مزیت مهم این دستگاه، قابلیت ساخت تیغه به صورت لوله‌ای باشد. در تصویر زیر ساختار کلی این نوع سکسیونر را مشاهده می‌کنید:

2. سکسیونر تیغه‌ای

از این دستگاه برای ولتاژهای پایین تا متوسط استفاده می‌کنند. سکسیونر تیغه‌ای در مکان‌هایی که با محدودیت سطح مواجه هستند، مورد استفاده قرار می‌گیرد. همچنین با توجه به جریان عبوری از آنها، می‌توانند به ساده دوتایی از نوع تسمه‌ای و پروفیلی تغییر کنند. از نوع اهرمی این سکسیونر هم برای فشار قوی و فوق فشار قوی استفاده می‌شود. نوع نصب این دستگاه باید به گونه‌ای باشد که در شرایط جوی نامناسب به راحتی وصل نشوند. در ساختار آنها یک کنتاکت ثابت و یک کنتاکت متحرک وجود دارد.

در شکل زیر ساختار سکسیونر تیغه‌ای نشان داده شده است:

3. دورانی

از این نوع سکسیونرها برای ولتاژهای بین 60 تا 765 کیلوولت استفاده می‌شود. سکسیونر دورانی دارای دو تیغه متحرک و دورانی است. نیروهای وزن و باد هم نمی‌توانند باعث وصل شدن بی‌موقع آن شوند. وقتی که سکسیونر قطع یا وصل می‌شود، پایه‌ها حول محور خود به اندازه 90 درجه می‌چرخند. همین موضوع باعث قطع و وصل کنتاکت‌ها می‌شود.

در شکل زیر عملکرد سکسیونر دورانی نشان داده شده است:

4. اهرمی

از این نوع سکسیونرها در سطوح ولتاژ بین 63 تا 765 کیلو ولت استفاده می‌کنند. سکسیونر اهرمی دارای یک تیغه لوله‌ای برای هر فاز در سطح ولتاژ 63 تا 230 کیلوولت و دو تیغه لوله‌ای برای سطح ولتاژ 145 تا 765 کیلو ولت است.

5. نوع قیچی یا پانتوگراف

به این نوع سکسیونر، پانتوگراف یا تک‌ستونی هم گفته می‌شود. از این دستگاه برای ولتاژهای فشار قوی و فوق فشار قوی استفاده می‌شود. همچنین در مکان‌هایی که دارای اختلاف ارتفاع هستند مورد استفاده قرار می‌گیرند.

6. نوع قابل قطع زیر بار فیوزی

این سکسیونرها که کلید بار هم نام دارند، قابلیت قطع جریان‌های بار که چند برابر جریان نامی است را دارد. این سکسیونرها در انواع بیرونی و داخلی مورد استفاده قرار می‌گیرند. از سکسیونرهای کلید بار در انشعاب‌های کوچک و فیدر موتوری استفاده می‌کنند.

7. سکسیونر زمین

کاربرد این سکسیونر برای ایجاد ایمنی بیشتر است. وقتی افراد روی خطوط انتقال و تجهیزات پست کار می‌کنند با تخلیه بارهای اضافه در ابتدای خطوط و پست‌های فشار قوی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این سکسیونر به صورت تیغه‌ای است که روی سکسیونر خط قرار می‌گیرد.

نحوه قرار گرفتن سکسیونر در مدار

بر اساس استاندارد، مقابل هر یک از کلیدهای قدرت خط در شبکه 1 کیلوولتی و بیشتر، دو سکسیونر در دو طرف دژنکتور یا کلید قدرت قرار می‌گیرد. باید توجه داشت که سکسیونرها قبل از کلیدهای قدرت بسته شوند. همچنین بعد از قطع کلیدهای قدر باز می‌شوند. وقتی سکسیونرها باز یا بسته می‌شوند، مدار جریان‌های شارژ خازنی خطوط، ترانسفورماتورهای توزیع کوچک وجود داشته باشد. همچنین هنگام باز یا بسته شدن کلید، ولتاژ دو سر آن نباید تغییر کند.

تفاوت سکسیونر با دژنکتور

هم دژنکتور و هم سکسیونر نوعی کلید قدرت محسوب می‌شوند؛ با این حال تفاوت‌های زیادی باهم دارند. برای مثال سکسیونرها قابلیت قطع مدار را ندارند؛ چرا که کلید غیرقابل قطع زیر بار هستند. از طرف دیگر دژنکتورها در ولتاژهای بالا به عنوان کلید قابل قطع زیر بار عمل می‌کنند. به همین دلیل قابلیت قطع مدار تحت بار را دارند. همچنین سکسیونرها به صورت دستی و دژنکتورها به صورت اتوماتیک عمل می‌کنند.

کلام پایانی

سکسیونرها نوعی کلید قدرت هستند که تیغه‌های آنها به راحتی مشاهده می‌شوند. این کلیدها دارای انواع قابل قطع زیر بار و غیرقابل قطع زیر بار هستند. کاربرد اصلی آن جداسازی تجهیزات و قطعات تحت ولتاژ است. همچنین هنگام قطع و وصل جریان، قابلیت نشان دادن محل قطع یا بریدگی را دارند. این کلیدهای قدرت از 3 بخش اصلی مقره، کنتاکت یا تیغه و اهرم‌های مکانیزم تشکیل شده‌اند. همچنین به انواع مختف کشویی، تیغه‌ای، قیچی، زمینی، اهرمی، دورانی و قابل قطع زیر بار فیوزی تقسیم می‌شوند که هر کدام از آنها کاربردها و ویژگی‌های خاص خود را دارند.